| 1. | Op 19 maart 2020 heeft de Commissie haar mededeling “Tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun ter ondersteuning van de economie vanwege de huidige COVID-19-uitbraak” (1) (“de tijdelijke kaderregeling”) vastgesteld. Op 3 april 2020 heeft zij een eerste wijziging vastgesteld waardoor er steun kan gaan naar het versnellen van onderzoek naar, het testen en de productie van voor COVID-19 relevante producten, naar het beschermen van banen en naar de verdere ondersteuning van de economie tijdens de huidige crisis (2). Op 8 mei 2020 heeft zij een tweede wijziging vastgesteld om de toegang tot kapitaal en liquiditeit voor door de crisis getroffen ondernemingen verder te vergemakkelijken (3). |
| 2. | Een gerichte en evenredige toepassing van het EU-staatssteuntoezicht biedt de garantie dat nationale maatregelen de tijdens de COVID-19-uitbraak getroffen ondernemingen doeltreffend ondersteunen en dat tegelijk buitensporige verstoringen van de interne markt beperkt blijven, de integriteit van de interne markt in stand wordt gehouden en een gelijk speelveld verzekerd blijft. Een en ander zal helpen om de economische activiteit tijdens de COVID-19-uitbraak gaande te houden en zal de economie een goede springplank bieden om de crisis te boven te komen, zonder dat het belang uit het oog wordt verloren van de totstandbrenging van de groene en digitale transitie, in overeenstemming met EU-recht en -doelstellingen. |
| 3. | Doel van deze mededeling is het verduidelijken en wijzigen van de voorwaarden voor tijdelijke staatssteunmaatregelen die de Commissie, in het licht van de COVID-19-uitbraak, als verenigbaar uit hoofde van artikel 107, lid 3, onder b) en c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) beschouwt. |
| 4. | Ten eerste is de centrale doelstelling van de tijdelijke kaderregeling gerichte steunverlening aan bedrijven die levensvatbaar waren voordat zij door de COVID-19-uitbraak in financiële moeilijkheden kwamen. Dit is een belangrijk beginsel om onnodige concurrentieverstoringen te voorkomen. In dat verband is de tijdelijke kaderregeling veeleer een aanvulling op dan een vervanging van bestaande mogelijkheden waarover de lidstaten beschikken om steun te verlenen. Wat betreft ondernemingen die al in financiële moeilijkheden verkeerden vóór de COVID-19-uitbraak bijvoorbeeld, worden in de richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun van de Commissie (4) duidelijke voorwaarden vastgelegd op basis waarvan deze ondernemingen degelijke herstructureringsplannen moeten opstellen die hen in staat stellen levensvatbaarheid op lange termijn te bereiken. Deze voorwaarden moeten ervoor zorgen dat dergelijke ondernemingen niet op staatssteun blijven rekenen in plaats van op eigen kracht op de markt te concurreren. |
| 5. | Micro- en kleine ondernemingen (dus ondernemingen met minder dan 50 werknemers en minder dan 10 miljoen EUR jaaromzet en/of jaarlijkse balans) leveren in geaggregeerde termen een aanzienlijke bijdrage aan banen en groei in de Unie: zij genereren meer dan 37 % van de toegevoegde waarde en bijna 50 % van de werkgelegenheid in de niet-financiële bedrijfssector. Tijdens de huidige crisis zijn de micro- en kleine ondernemingen bijzonder getroffen door het liquiditeitstekort dat werd veroorzaakt door de economische impact van de COVID-19-uitbraak. De ongeziene schok aan zowel aanbod- als vraagzijde als gevolg van de crisis heeft de moeilijkheden die deze ondernemingen ondervinden om toegang tot financiering op de markt in het algemeen te krijgen, nog vergroot in vergelijking met middelgrote en grote ondernemingen. Als hiervoor geen oplossing komt, zouden deze moeilijkheden tot een groot aantal faillissementen van micro- en kleine ondernemingen kunnen leiden — met een ernstige verstoring van de hele EU-economie tot gevolg. |
| 6. | De Commissie acht het daarom passend om steun aan alle micro- en kleine ondernemingen op te nemen in de tijdelijke kaderregeling staatssteun, ook al zouden zij op 31 december 2019 onder de categorie van een onderneming in financiële moeilijkheden (5) vallen, op voorwaarde dat zij volgens het nationale recht niet aan een collectieve insolventieprocedure onderworpen zijn en dat zij geen reddingssteun (die nog niet is terugbetaald) of herstructureringssteun hebben ontvangen (en nog steeds in een herstructureringsplan zitten). Gezien hun beperkte omvang en beperkte betrokkenheid bij grensoverschrijdende transacties is de Commissie van mening dat het minder waarschijnlijk is dat staatssteun aan micro- en kleine ondernemingen leidt tot een verstoring van de concurrentie op de interne markt en de intra-EU-handel dan staatssteun aan middelgrote en grote ondernemingen. |
| 7. | Dergelijke steun is ook bedoeld om de mogelijkheden te vergroten om steun te verlenen aan innovatieve start-ups, die zich in hun fase van snelle groei bevinden en dus cruciaal zijn voor het economisch herstel van de Unie. Hoewel er geen EU-definitie bestaat van start-ups, lijkt het merendeel van dergelijke startende ondernemingen te vallen onder de categorie micro- en kleine ondernemingen binnen de categorie kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) in bijlage I bij de algemene groepsvrijstellingsverordening. De Commissie wijst er tevens op dat ook vóór deze wijziging alle kmo’s die op 31 december 2019 minder dan drie jaar bestonden, al in aanmerking kwamen voor de in de tijdelijke kaderregeling vastgestelde steunmaatregelen, aangezien zij volgens de algemene groepsvrijstellingsverordening niet als ondernemingen in moeilijkheden konden worden beschouwd, tenzij in uitzonderlijke gevallen van insolventie of reddings- of herstructureringssteun (6). |
| 8. | Lidstaten kunnen overwegen bestaande, door de Commissie op grond van de tijdelijke kaderregeling goedgekeurde regelingen te wijzigen om er op 31 december 2019 al in moeilijkheden verkerende micro- en kleine ondernemingen onder te laten vallen, op voorwaarde dat zij voldoen aan de in de punten 6 en 7 beschreven omstandigheden. lidstaten die dit van plan zijn, wordt verzocht een lijst mee te delen van alle bestaande regelingen waarvoor zij een wijziging in het vooruitzicht stellen, samen met de nodige informatie die in de bijlage bij deze mededeling is bepaald. Op die manier kan de Commissie één besluit over de lijst met regelingen aannemen. |
| 9. | Ten tweede stelt deze tijdelijke kaderregeling, als gewijzigd op 8 mei 2020, op grond van de EU-staatssteunregels de criteria vast op basis waarvan de lidstaten in de vorm van eigenvermogens- en/of hybride kapitaalinstrumenten overheidssteun mogen verschaffen aan ondernemingen die als gevolg van de COVID-19-uitbraak met financiële moeilijkheden worden geconfronteerd. In dit verband herhaalt de Commissie dat het VWEU neutraal is ten aanzien van openbaar of particulier eigendom (artikel 345 VWEU). De voorwaarden die van toepassing zijn op ondernemingen die geheel of gedeeltelijk in handen van de Staat zijn om kapitaal aan te trekken van publieke en particuliere aandeelhouders, moeten worden afgestemd op de voorwaarden die van toepassing zijn op particuliere ondernemingen, met behoud van dezelfde waarborgen om de daadwerkelijke mededinging met de nodige aanpassingen in stand te houden. Met name om de staatssteun tot het noodzakelijke te beperken, moeten de voorwaarden kapitaalinjecties met een aanzienlijke particuliere deelneming aanmoedigen. |
| 10. | Ten derde is de Commissie van mening dat steun niet afhankelijk zou mogen zijn van de verplaatsing van de productieactiviteit of van een andere activiteit van een begunstigde uit een ander land binnen de Europese Economische Ruimte (EER) naar het grondgebied van de lidstaat die de steun verleent, aangezien een dergelijke voorwaarde bijzonder schadelijk zou blijken voor de interne markt. |
| 11. | Tot slot is uit de toepassing van de tijdelijke kaderregeling ook gebleken dat met betrekking tot sommige bepalingen, vooral in punt 3.3, punt 3.10 en punt 3.11, aanvullende verduidelijkingen en wijzigingen moeten worden aangebracht. |
